माले, माल्दिभ्स । भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले शुक्रबार माल्दिभ्सलाई आफ्नो सानो तर रणनीतिक रूपमा अवस्थित छिमेकी माल्दिभ्समा आफ्नो रक्षा बल र पूर्वाधार सुदृढ गर्न ५६ करोड ५० लाख अमेरिकी डलरको प्रस्ताव गरेका छन् ।
गत वर्ष तेस्रो कार्यकाल जितेपछि हिन्द महासागरको द्वीपसमूहको पहिलो औपचारिक भ्रमणका क्रममा मोदीले माल्दिभ्सका लागि भारत ‘पहिलो प्रतिक्रियादाता’ रहिरहने बताएका थिए ।
मोदीले भने, ‘भारतले माल्दिभ्सको रक्षा क्षमतालाई मजबुत बनाउन निरन्तर सहयोग जारी राख्नेछ । हिन्द महासागर क्षेत्रमा शान्ति, स्थिरता र समृद्धि हाम्रो साझा लक्ष्य हो ।’
सन् २०२३ मा माल्दिभ्सका राष्ट्रपति मोहम्मद मुइज्जु भारत विरोधी मञ्चमा निर्वाचित भएपछि माल्दिभ्स आफ्नो प्रतिद्वन्द्वी चीनको कक्षमा प्रवेश गरेकोमा क्षेत्रीय शक्तिराष्ट्र भारत चिन्तित थियो ।
सत्तामा आएदेखि मुइज्जुले भारतीय सेनाको एउटा सानो टुकडीलाई फिर्ता बोलाउनुभएको थियो । यसले द्वीपसमूहमा आधारित दुई खोजी र उद्धार हेलिकप्टर र एक ‘फिक्स्ड–विङग’ टोही विमान सञ्चालन गरेको थियो ।
यद्यपि, समयक्रमसँगै उनले आफ्नो भारत चिढिने गतिविधिलाई कम गरेका थिए । मुइज्जुले गत वर्ष नयाँ दिल्लीमा दुई पटक मोदीलाई भेटेका थिए । दुवै नेताले द्विपक्षीय सम्बन्धमा ‘नयाँ अध्याय’ सुरु गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका थिए ।
मोदीले शुक्रबार माल्दिभ्सका लागि ५६ करोड ५० लाख अमेरिकी डलरको क्रेडिटलाइनको घोषण गरेका थिए । माल्दिभ्सले आफ्नो अत्यधिक सफल आधुनिक पर्यटन उद्योगको बावजुद विदेशी मुद्राको चरम अभावको सामना गरिरहेको छ ।
उनले भारतद्वारा वित्त पोषित सडकहरू र चार हजार घरआवास योजनासहित धेरै पूर्वाधार परियोजनाहरूको पनि उद्घाटन गरेका छन् ।
माल्दिभ्सको सुरक्षा बललाई बलियो बनाउन, स्वास्थ्य सेवा, आवास र शिक्षामा सुधार गर्न भारतको क्रेडिट लाइन प्रयोग गरिने मुइज्जुले बताए ।
मोदी शनिबार राजधानी मालेमा आयोजित ६० औं स्वतन्त्रता दिवस समारोहमा सहभागी भएर द्वीपसमूहबाट बाहिरिने कार्यक्रम छ । चीन र भारत माल्दिभ्सका दुई ठूला द्विपक्षीय ऋणदाता हुन् ।
माल्दिभ्स पनि भूराजनीतिक रूपमा प्राचीन सेतो बालुवाको समुद्री तटहरू र एकान्त रिसोर्टहरू भएको बिदालाई आरामदायी बनाउने प्रसिद्ध गन्तव्यको रूपमा चिनिन्छ । हिन्द महासागर र विशेषगरी माल्दिभ्स र छिमेकी मुलुक श्रीलङ्कामा चीनको बढ्दो उपस्थितिप्रति भारत सशङ्कित छ ।
विश्वव्यापी पूर्व–पश्चिम ढुवानीका लागि जलमार्गहरू भूमध्य रेखामा लगभग ८०० किलोमिटर (५०० माइल) फैलिएको मालदिभ्सको एक हजार १९२ साना कोरल टापुहरूको श्रृङ्खलामार्फत जान्छ। भारत सरकारले परम्परागत रूपमा माल्दिभ्स र श्रीलङ्कालाई आफ्नो प्रभाव क्षेत्रभित्र रहेको मान्दै आएको छ ।
