वासिङ्टन । संयुक्त राज्य अमेरिकाका विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले भारतको निरन्तर रुसी तेल आयातप्रति तीव्र निराशा व्यक्त गरेका छन्। यसलाई द्विपक्षीय सम्बन्धमा ‘चिढ्याउने विन्दु’ भन्दै उनले यस्तो खरिदले युक्रेनमा ‘युद्ध प्रयासलाई वित्त पोषण गर्न मद्दत गरिरहेको’ बताएका छन् ।
“भारत एक सहयोगी हो । यो रणनीतिक साझेदार हो । विदेश नीतिमा कुनै पनि कुरा जस्तै, तपाईं सधैँ सबै कुरामा सय प्रतिशत मिल्नुहुन्न”, फक्स रेडियोका ब्रायन किल्मेडसँग कुरा गर्दै रुबियोले भने, “भारतसँग ठूलो ऊर्जा आवश्यकताहरू छन् र यसमा तेल, कोइला र ग्यास किन्न सक्ने क्षमता समावेश छ जुन यसलाई आफ्नो अर्थतन्त्र चलाउन चाहिन्छ, जुन हरेक देशले गर्छ, रुसी तेल प्रतिबन्धित र सस्तो भएकाले भारतले यी ऊर्जा रुसबाट किन्छ – यसको अर्थ तिनीहरूले गर्नुपर्छ – धेरै अवस्थामा रुसले प्रतिबन्धका कारण विश्वव्यापी मूल्यभन्दा कममा बेचिरहेका छन् ।”
अमेरिकी विदेशमन्त्रीले युक्रेनमा चलिरहेको युद्धमा यस व्यापारको प्रभावलाई जोड दिए । “दुर्भाग्यवश त्यसले रुसी युद्ध प्रयासलाई टिकाउन मद्दत गरिरहेको छ । त्यसैले यो निश्चित रूपमा भारतसँगको हाम्रो सम्बन्धमा चिढ्याउने विन्दु हो – एक मात्र चिढ्याउने विन्दु होइन । हामीसँग तिनीहरूसँग सहयोगका अन्य धेरै विन्दुहरू पनि छन्”, उनले भने, “तर मलाई लाग्छ कि तपाईंले राष्ट्रपतिले व्यक्त गरेको कुरा हेर्दै हुनुहुन्छ, त्यो एकदमै स्पष्ट निराशा हो कि यति धेरै अन्य तेल बिक्रेताहरू उपलब्ध हुँदाहुँदै पनि भारतले रुसबाट यति धेरै किन्न जारी राख्छ, जसले मूलतः युद्ध प्रयासलाई वित्त पोषण गर्न मद्दत गरिरहेको छ –– र युक्रेनमा यो युद्ध जारी राख्न अनुमति दिइरहेको छ ।”
रुबियोका टिप्पणीहरू राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको ट्रुथ सोसलमा गरेको पोस्टको पृष्ठभूमिमा आएका छन् । ट्रम्पले वर्षको पहिलो छ महिनामा भारतको समग्र आपूर्तिको ३५ प्रतिशत रुसी तेल आयातको कारण देखाएर भारतमा अगस्ट १ देखि २५ प्रतिशत भन्सार शुल्क र थप दण्डहरूको घोषणा गरेका छन् ।
रुबियोले रुससँगको अमेरिकी संलग्नताको व्यापक सन्दर्भ र सम्भावित दण्डात्मक विकल्पहरूको विस्तृत विवरण दिँदै भने, “राष्ट्रपतिले अहिले छ महिनाभन्दा बढी प्रतिक्षा गर्नुभएको छ र सम्भव भएसम्म सक्दो प्रयास गर्नुभएको छ… हामीले कुनै प्रगति देखेका छैनौँ ।”
उनले यदि मस्कोबाट शान्तिमा कुनै इमानदार चासो नभए ट्रम्पसँग ‘रुसी तेलको बिक्रीमा द्वितीयक प्रतिबन्ध’ र ‘क्षेत्रगत बैंकिङ प्रतिबन्ध’ जस्ता विकल्पहरू रहेको बताए ।
रुसी धम्कीमा रुबियोले पूर्वराष्ट्रपति दिमित्री मेदभेदेवको हालैको टिप्पणीलाई भड्काउने तर अप्रासङ्गिक भन्दै खारेज गरे । “उहाँ रुसी राजनीतिमा सान्दर्भिक खेलाडी हुनुहुन्न… उहाँ निश्चित रूपमा रुसमा आधिकारिक पदमा रहेका कोही हुनुहुन्छ जसले भड्काउने कुरा गरिरहनुभएको छ… मलाई लाग्दैन कि त्यो कुनै न कुनै रूपमा कारक हुनेछ”, उनले भने ।
उनले अमेरिका–रुस युद्धको कुनै पनि वास्तविक सम्भावनालाई पनि अस्वीकार गर्दै भने, “यो एक अथाह कुरा पनि होइन… मलाई लाग्छ कि तपाईँलाई के बढी चिन्ता छ भने झगडा वा गलत गणना हो… किनकि रुसीहरू परम्परागत हतियारमा धेरै राम्रो छैनन्, उनीहरूले प्रायः रणनीतिक आणविक हतियार जस्ता अन्य माध्यमहरूमा भर पर्नुपर्ने हुन्छ ।”
केही पश्चिमी देशहरूले प्यालेस्टिनी राज्यलाई मान्यता दिएकोमा टिप्पणी गर्दै रुबियोले यस कदमलाई ‘अप्रासङ्गिक’ र ‘प्रतिकूल’ भन्दै यसले हमासलाई मात्र साहस दिने र युद्धविराम प्रयासहरूलाई हानि पुर्याउने चेनावनी दिए । “इजरायलले सहमति नदिएसम्म कुनै प्यालेस्टिनी राज्य हुन सक्दैन… यो प्रतिकूल छ”, उनले भने ।
विदेशमन्त्री रुबियोले कतार जस्ता अरब राष्ट्रहरूलाई हमासलाई युद्धविरामतर्फ धकेल्नका लागि श्रेय दिए तर प्यालेस्टिनलाई मान्यता दिने अन्तर्राष्ट्रिय बयानहरूको प्रभावको आलोचना गरे ।
“इजरायलले वास्तवमा हमासले माग गरेका धेरै छुटहरू दियो… र त्यसपछि हमास फिर्ता आयो र भर्खरै सम्झौता अस्वीकार ग¥यो र फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले आफ्नो घोषणा गरेकै दिन यसलाई अस्वीकार गर्यो”, उनले भने ।
चीनका सन्दर्भमा रुबियोले जटिल सम्बन्ध र हालैको व्यापार वार्तालाई स्वीकार गरे । “हामीसँग धेरै मुद्दाहरू छन् जसमा हामी चीनसँग असहमत छौँ… तर परिपक्व विदेश नीतिले इक्विटीको रणनीतिक सन्तुलन आवश्यक छ”, उनले भने, “त्यहाँ कमजोरीहरू छन् जुन हामीले बन्द गर्न आवश्यक छ… र मलाई लाग्छ यो समय हामीसँग जिम्मेवार छ ।”
रुबियोले सन् २०१६ को अमेरिकी चुनाव हस्तक्षेपमा आफ्नो पहिलेको सिनेट अनुसन्धानको पनि दृढतापूर्वक रक्षा गर्दै दोहोर्याए, “ट्रम्पको अभियान कुनै पनि तरिकामा रुसीहरूसँग मिलेको कुनै पनि प्रकारको कुनै पनि प्रमाण–शून्य, शून्य प्रमाण थियो ।”
उनले स्टिल डोजियरको ह्यान्डलिङको आलोचना गर्दै यसलाई ‘झूट’ बताए । उनले भने, “अनुसन्धानमा लाखौँ डलर खर्च भयो–सबै झुटको पछि लागे ।”
उनले हमासले बन्धक बनाएका इजरायली बन्धकहरूको दुर्दशालाई बेवास्ता गरेकोमा अमेरिकी र अन्तर्राष्ट्रिय मिडियाको आलोचना गरे । उनले भने, “हामीले वित्तीय सहायता प्रदान गर्ने सन्दर्भमा स्पष्ट रूपमा अरू कसैभन्दा बढी काम गरेका छौँ… तपाईंलाई थाहा छ क्यामेराले के कैद गर्दैन ? हमासले बन्धक बनाएका २० जना मानिसको पीडा जो अहिले सुरुङहरूमा बसिरहेका छन् ।”
रुबियोका टिप्पणीहरूले विशेष गरी रुसको चलिरहेको युक्रेनको युद्ध र चीन, इजरायल र पश्चिम एसियाको वरिपरि परिवर्तनशील भूराजनीतिक गणनामा वासिङ्टन र यसको मुख्य सहयोगीहरूबीच बढ्दो तनावलाई उजागर गर्छन् ।
